1. Giới thiệu về môi trường đầu tư tại Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, Việt Nam nổi lên như một điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài nhờ vào chính trị ổn định, lực lượng lao động dồi dào, chi phí cạnh tranh và các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP...). Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế đó, quá trình thành lập doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tại Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, thách thức khiến không ít nhà đầu tư e ngại hoặc mất thời gian, nhiều loại chi phí không đáng có.
Bài viết này phân tích các vướng mắc điển hình về thủ tục hành chính, quy định pháp lý, rào cản nội ngành, và khác biệt văn hóa pháp lý mà doanh nghiệp FDI thường gặp phải trong giai đoạn thành lập. Tham khảo bài viết này, các bạn có thể hình dung một số vướng mắc có thể gặp phải trong quá trình làm thủ tục thành lập doanh nghiệp FDI. Và những vấn đề có thể xảy ra, trong quá trình vận hành Doanh nghiệp.
Tuy nhiên, bạn cũng không cần quá lo lắng, vì hiện nay số lượng Doanh nghiệp FDI tại Việt Nam rất nhiều. Và mọi vướng mắc đều có phương pháp để tháo gỡ. Việt Nam hiện tại, có thể xem như môi trường
Thu hút vốn vào đầu tư FDI Việt Nam
2. Các khó khăn và vướng mắc điển hình đối với Doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại Việt Nam
2.1. Thủ tục hành chính phức tạp, chưa nhất quán
Mặc dù Việt Nam đã thực hiện nhiều cải cách hành chính và hầu hết các thủ tục đều đã đơn giản hơn rất nhiều, nhưng quy trình thành lập doanh nghiệp FDI vẫn còn khá phức tạp so với doanh nghiệp trong nước. Cụ thể, ở một số điểm như sau:
-
Cần nhiều loại giấy phép: Ngoài giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC) và giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC), nhà đầu tư còn phải xin các giấy phép con như: Giấy phép đủ điều kiện kinh doanh, giấy chứng nhận PCCC, giấy phép môi trường, an toàn thực phẩm… tùy theo ngành nghề.
-
Thời gian xử lý kéo dài: Nhiều nhà đầu tư phản ánh quá trình cấp IRC có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng, nhất là với dự án thuộc ngành nghề kinh doanh có điều kiện hoặc cần thẩm định tác động môi trường.
-
Thiếu sự nhất quán giữa các địa phương: Mỗi địa phương có thể có cách hiểu và áp dụng pháp luật khác nhau, dẫn đến sự chồng chéo hoặc yêu cầu bổ sung hồ sơ ngoài quy định pháp lý hiện hành.
🔍 Một ví dụ: Một nhà đầu tư Hàn Quốc xin thành lập công ty sản xuất linh kiện điện tử tại Bắc Ninh phải xin ý kiến thỏa thuận của Bộ Quốc phòng do vị trí nhà máy gần khu quân sự, dù quy định pháp luật không yêu cầu bắt buộc trong trường hợp tương tự tại Bình Dương.
2.2. Thiếu thông tin và tính dự đoán của pháp luật
-
Pháp luật thay đổi nhanh và không đồng bộ: Việc sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai diễn ra nhiều và nhanh. Do đó, đôi khi không được hướng dẫn chi tiết hoặc có hiệu lực chồng chéo, khiến nhà đầu tư khó dự đoán được rủi ro pháp lý trong dài hạn và các chính sách vĩ mô.
-
Cách diễn giải pháp luật còn định tính, khó hiểu: Nhiều quy định mang tính khái quát và khó hiểu, thiếu chi tiết, gây khó khăn cho nhà đầu tư trong việc xác định nghĩa vụ cụ thể của mình. Ví dụ: quy định về “an ninh quốc gia” khi xét duyệt đầu tư nước ngoài còn chung chung, dẫn đến việc dự án có thể bị từ chối hoặc yêu cầu bổ sung tài liệu mà không rõ là tiêu chí gì??
2.3. Rào cản tiếp cận ngành nghề kinh doanh có điều kiện
Luật Đầu tư 2020 liệt kê hơn 200 ngành nghề kinh doanh có điều kiện, trong đó một số lĩnh vực như logistics, giáo dục, bất động sản, quảng cáo, dịch vụ vận tải… đặt ra giới hạn về tỷ lệ sở hữu vốn nước ngoài hoặc yêu cầu kinh nghiệm quốc tế, thẩm định đặc biệt từ cơ quan chức năng. Ngành nghề kinh doanh có điều kiện, gây khó khăn cho các doanh nghiệp từ trong nước tới nước ngoài. Dẫn tới:
-
Khó tiếp cận ngành nghề nhạy cảm: Một số lĩnh vực như xuất bản, truyền hình, bảo hiểm, an ninh – quốc phòng gần như đóng cửa hoặc hạn chế tối đa với đầu tư nước ngoài.
-
Giấy phép con gây tắc nghẽn đầu tư: Ngay cả khi nhà đầu tư đã được cấp IRC, việc xin giấy phép kinh doanh đối với ngành nghề cụ thể có thể bị trì hoãn do các điều kiện về vốn, nhân sự, tiêu chuẩn kỹ thuật, hoặc các tiêu chí đặc thù của mỗi ngành.
Những khó khăn, vướng mắc trong thành lập doanh nghiệp FDI ở Việt Nam
2.4. Khác biệt ngôn ngữ và văn hóa pháp lý giữa các quốc gia
-
Ngôn ngữ hợp pháp: Do tất cả hồ sơ phải bằng tiếng Việt hoặc có bản dịch công chứng, gây tốn kém thời gian và chi phí đối với nhà đầu tư nước ngoài chưa có đại diện tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc này không khó giải quyết.
-
Hiểu nhầm pháp lý: Nhà đầu tư đến từ các quốc gia theo hệ thống pháp luật thông luật (Common Law) như Mỹ, Singapore có thể gặp khó khăn trong việc thích nghi với hệ thống dân luật (Civil Law) của Việt Nam, vốn nhấn mạnh văn bản luật và sự kiểm soát của cơ quan nhà nước.
2.5. Rủi ro pháp lý về đất đai, chuyển nhượng và thuế
Một số vấn đề khác, gây vướng mắc trong thành lập doanh nghiệp FDI tại Việt Nam, đó là:
-
Đất đai không thuộc sở hữu tư nhân: Mọi quyền sử dụng đất tại Việt Nam là sở hữu toàn dân do Nhà nước quản lý, khiến nhà đầu tư nước ngoài không thể mua đất như tại các nước khác mà chỉ được thuê có thời hạn.
-
Hạn chế chuyển nhượng dự án: Việc chuyển nhượng phần vốn hoặc dự án đầu tư cần xin phép cơ quan đăng ký đầu tư, đặc biệt nếu thuộc diện có điều kiện, gây tốn thời gian và dễ bị ách tắc.
-
Thuế và kiểm tra sau đầu tư: Dù được ưu đãi thuế, doanh nghiệp FDI thường xuyên bị thanh – kiểm tra thuế, đặc biệt trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, dễ phát sinh tranh chấp do khác biệt cách tính thuế GTGT, thuế TNDN, thuế chuyển nhượng.
3. Giải pháp đề xuất cho các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam
Để tháo gỡ các khó khăn trên, cần có sự phối hợp giữa Nhà nước, địa phương và chính doanh nghiệp FDI khi đầu tư vào Việt Nam. Về phía nhà đầu tư, nên chủ động nêu vấn đề và tìm giải pháp, tìm công cụ hỗ trợ, hoặc các đơn vị hỗ trợ pháp lý phù hợp để hỗ trợ các thủ tục một cách nhanh chóng, gọn nhẹ. Về phía chính sách đầu tư tại Việt Nam, hiện nay các cơ quan quản lý đang cố gắng cập nhật theo hướng:
-
Cải cách thủ tục hành chính theo hướng “một cửa liên thông”, ứng dụng chuyển đổi số trong cấp phép đầu tư và quản lý doanh nghiệp FDI.
-
Tăng tính minh bạch và dự báo của hệ thống pháp luật, ban hành các bộ hướng dẫn chi tiết, thực tiễn cho từng ngành nghề đầu tư.
-
Đào tạo, hỗ trợ pháp lý và thông tin bằng đa ngôn ngữ, tạo cầu nối giữa cơ quan nhà nước và doanh nghiệp đầu tư.
-
Thống nhất cách hiểu pháp luật trên toàn quốc, tránh tình trạng “mỗi nơi hiểu một kiểu” như hiện nay.
4. Kết luận về các khó khăn, vướng mắc khi đầu tư vào Việt Nam
Việt Nam vẫn là thị trường giàu tiềm năng cho dòng vốn FDI trong giai đoạn tới, nhưng để tận dụng được làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, cần nghiêm túc giải quyết những khó khăn hiện hữu trong việc thành lập doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam. Một môi trường pháp lý ổn định, minh bạch và hỗ trợ nhà đầu tư nước ngoài hiệu quả không chỉ là lợi thế cạnh tranh, mà còn là điều kiện cần để Việt Nam thu hút đầu tư bền vững và chất lượng hơn trong tương lai.
Một số vấn đề liên quan:
-
Thành lập doanh nghiệp FDI tại Việt Nam
-
Vướng mắc đầu tư nước ngoài
-
Luật đầu tư Việt Nam 2020
-
Giấy phép đầu tư FDI
-
Thủ tục thành lập công ty nước ngoài tại Việt Nam
-
Doanh nghiệp FDI gặp khó khăn gì?
Comments
Post a Comment